Where are the rivers and forests?

"..Con ơi một người chân thật
Thấy vui muốn cười cứ cười
Thấy buồn muốn khóc là khóc.
Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêu."

Phùng Quán

SÔNG ĐÂU RỪNG ĐÂU RỒI?

Nguyen Ban
Translated by Nguyen Trong Long

He looked out. The sun was dazzlingly bright and wavily like sand dunes. Chilly nights, blazing days.  It was still  biting cold inside the house. He closed his eyes and just wanted to drop off . But every time he started  closing  his eyes, last night dreams, sunny beams dark purple flacourtia-colored started onomatpoeia of muffled sound inside his head. He craved for a doze. Dop was dozing off outside on the doorstep, too. But did it experience a dream like his last night dream?, Dop, Did you have any dream last night, a dream like mine?. He asked himself  again as he used to uncertainly; Do beasts dream?. But then, he  asked and answered himself : That’s all. We, the human being, become the king of all creatures in this world because of miraculous dreams, nothing else. No bothering about apes’ evolution into human being, they evolved into human being tens of thousand years ago. I only need dreams. When was that time?. It seemed that he was still a high school pupil then, or just a freshman of the sixth course of Ground Forces Institute at most.

  That time, he would feel unhappy, disappointed and unprivileged  if one sleep night had not got any dreams. He found his sleep so vapid. He complained, I was lifeless last night. I was something else, not myself. It meant not in being, the being in his own ideal meaning. He felt regretful and tried to continue sleeping, perhaps for some unknown reasons, dreams came late as they lost the way.

Dreaming meant living a full life in sleep, being added wings to fly, dimmed (obscured ) in big illusions, being passionate in loving feelings, being thrilled in kisses and cuddles which was too strange to him.

He dreamt of his dead monther being alive, disentangling his hair stuck with sweat and fanning cool wind into the foots of his hair, the wind so freshly green, cryanesthsia.

He dreamt of the fountain-pen “Wearever” his friend presented him on  the army enlistment day, he had dropped it into the river while he was scooping water by hands to wash his face at Binh Ca landing palce, was still in his pocket.

And dreamt of a girl pupil two grades lower, he secretly loved her and he lost his sould everytime he accidentally saw her, her hair covered on his lips.

He dreamt of…. Many dreams of white dusts scattered hanging in the middle of nowhere…

That was why he was so haggard all the next day beacause of last sleep without  any dreams.

Everytime he woke up from dreams, reminded in his head to memorize, not to forget, wanted to remember them forever and told himself, i will dream again tomorrow, of anything, provided that he had some dream irrespective of tiny, unreasonable, even unlucky, furious ones.

Indeed, impossibly, there were no dreams making him panic such as; he were surrounded in a bare field by a pack of about ten dogs without any pieces of broken bricks and stones or sticks to oppose, a black snake threw itself  to tie his neck round, breaking the flower vase, which was the only memory left by his mum, a purse was forgotten in the beach… But those dreams were so necessary  because when he woke up in panic, the vase was still there unchanged, no snake or dog and he still craved for the dreams. “How else”,  he talked to himself  “it’s better than no dreams, i was asleep in memories, and existed in unconsciousness.”

But the stories were from back then, the time of the resistance war against Frech colonialists, he was then an energetic, lifeful boy who could  cross forests, climb mountains, sleep over at the horse change station of the heaven gate… with a romantic and excited soul, or much further from his teenage.

Everything was different now.

Now he was not a Junior Lieutenant any longer. He changed  to be a culture cadre with miscellaneous and useless business. He quited writing poetry because he did not know how to and got married. His wife was a teacher, who fell in love with him when he was still writing poetry, but now she was in sulks and different in opinion of that.

“Are you writing poetry?”

“No”.

“what are you writing?”

“Well”, he was hesitant, “just some words of diary”.

“Is it similar to poetry? Let me see.”

She took the diary indiscriminately.

“Date… April,64

We are talking about poetry, suddenly S asked;

Do you know Ms.K?

No,

The one who sang Santa Lucia.

No, still unknown- I smiled and joked- since I got married, I have not known any girls, therefore, I could go to the Heaven later…”

His wife stopped to give him a dirty look.

“It’s still too early to book the post. What will we be like after dying?

Becoming organic substances, decayed particles fertilizing this exhausted land- The girl from Phat Diem country, who was once christened, naturally replied S.

After “to live is to fight” topic, we talked about the topic “dying” was just an end, becoming organic substances fertilizing the barren land. Fear or regret. It would also bury the aspiration- the proof “watching such things going on in life as make you sick at heart”?

It became stormy. I came back my room and all of a sudden, I felt strongly moved. The thought of dealth on the watch in the middle of nowhere, and under chaos in my mind was just like phantoms dancing, disguising themselves in a gala evening. This was not the first time for the past few years. I was scared, I drove it away but in the deepest part of my soul, I  seemed to cling on to it, aspiring after. I had a hunch that it seemed to be my real immagination. And all others were just vapid, completely empty and strained.Normally. I could not exit out of the chaotic muddle. I felt absulutely dizzy and became scared. Once again, I tried to drive it away but each time, those phantoms flickered on a rainbow of smoke, again I rejoiced and felt hopeful. Perhaps, I could have a grasp of something this time.

To be dead meant nothingness. So it was better not to be exist from at a point of time or space, wasn’t it?. But the truth was different. I was really born on date X in a little maternity hospital. I ever lived in precious moments, in sadness and happiness, in worry, hope and disappointment. Some day, I would die. Finita la Comédia. I was not a Christian believer, a Buddhism follower or a Muslim one to believe that life after dealth would exist in the Heaven or down in the Hell. Well, if only there were a real Hell, it would be much better. Once again, I would give up the Heaven to sins and ambitions, and be willing to go down to this dark hell.If it were so, I still would be, at least, in existence, having an oportunity to think on, to dream on. And perhaps, if no existence in a little dreean, it was alright, I would be able to exist in the Hell.

“My god, why wanted to die for the hell this way?”

His wife’s face got darkened and she happened to remember that once someone talked like confiding in her:

“For you, nothing happens, but with him…”  it was spoken with suspension.

“Even you don’t want to live any longer, you must let our child to live on?”

His wife threw the diary off.

Why did not? He wanted to live so much. He had a son and he ever thought of spending his whole life- an entangled life, socially useless and meaningless, on protecting and helping him.

Possibly, It was the very thought that he no longer craved for dreams as he used to. He wanted to come out of them, driving them away, but the more he wanted to, the more tightly he was wrapped up, clung to, at first only at nights, even days then.

“Hoang, Hoang, isn’t it enraging! Dreamt again!”

He stammered for a short while, then woke up in a stupefied state.

“What did you dream with such terrible scream?”

“Dreamt that our son were kidnapped, they said that he was not our son, and you illegally bought him from Yen Bai.”

His wife usually had to wake him up by shaking, calling and strongly slapping his body, he still kept stammering, sometimes squealing just like a stuck pig.

Those events happened rather often. This time, his body was light as a feather, kept being elevated up, the higher it was elevated up, the faster it span, the more chaotic everything became, the moon and stars got dark purple, then abruptly, he were dropped down  just like being disconnected from his parachute by accident.

Another time, he was casted back and forth on a rope suspened in the middle of the ceiling, there were two big guys who had only mouth and teeth but no eyes or nose, one with red boxing-gloves, the other with black ones, they punched him in the face from both ends, his face blood dropped down onto the floor, making a bloody dotted line along the swing way of the rope.

Gradually as an infectious disease, it infected to his wife. It was his turn to shake to wake up his wife.

‘Tu, Tu, what’s the matter?”

“Oh, It’s like a corpse with closed eyes”, His wife slowly opened her eyes:

‘Why cried and hollered so loudly?”

‘Oh, it’s so horrible!’. She wiped her tear to check whether it was real or not, then raised the hand to see carefully and touched her child’s forehead and chest to confirm, and was fitful again. “I dreamt our child got sick, I cried with bloody tears…was it a bad omen?”. She turned to embrace the child sobbing:

“Oh, my blue bird… Was it a bad omen?”

“A bad omen? I don’t think so. Our bodies were too sensitive.”

He was not a doctor but he knew it was a Psychasthénia, neurasthenia as his friend- a physician ever said to him. Sedatives, kinds of barbiturique were just capable to treat its symptoms, impossible to treat the root cause, further more they usually made patients habit-forming with them. Medicine for root cause treatment was not sold, prohibited from producing.

To be in that  situation, he no longer expectd to escape from dreams. He, possibly even his wife had to endure, gradually becoming familiar, providing that there was no blood in the dreams. It was alright to be puched, fallen or broken into pieaces… he would endure all. His wife would also become used to, providing that  no blood. No blood. He did not have to wait for long, it came to him last night.

  He dreamt of taking his child out. The road was so familiar but he could not be able to remember where it was. One side, there were a high cliff, exposed some sharp rock, red soil. The other side, there were a river with bushy reeds, hidden in some parts by a forest. Centropus sinensises sounded monotonously, deeply behind the reeds as if just after a forest rain.

‘ Dad, where are you going?”

“Going to visit the original point”

‘ Are there any flowers?

“So many, forest flowers”.

He replied but he himself did not know where he was going. It was definitely the read he had already gone, but which part of it, from Rieng village to Khanh Khe, on Ky Cung river or by Lo river to Bac Quang village, turning to Hong Xu Phi, or passing Hien market, going by Chay river to Yen Binh, Yen Bai districts?. Anyway, he felt interested, possibly, he would not see the old natural landscapes again and would not pass the horse change station fo Man people at the heaven gate where he ever slept.

“Dad, I’m so tired?”

“try to take a rest at the banian tree over there’

“But I’m so tired”

‘Ok, let me carry you on my back.”

The drumbeats resounded closely in a boisterous brouhaha from the banian tree. He lifted up his son and walked towards the direction. The sound of drumbeat became louder and louder. But where were it exactly from? The tree looked as though it were the banian tree on the moon. Suddenly, from the thick leaf canopy, one, two, then a gang of people jumped down with lots of festival flags and drums. Their faces looked dull and presumptuous in holy manner. They sounded so strangely just like resounding from premitive age, then started dancing together. The father and the son took a seat under the tree. The son seemed to be interested. The flags rocked back and forth, twinkling with letters made by golden- plated paper. The letters looked just like the ones decorated in all ancient temples and palaces in front of his eyes.
“What do the letters mean?”

“I’m not literate with the ancient letters”

All of a sudden, An individual stood out of them, looked at him and his son. A female, exactly though her sex organ was hidden. However, It were as though she casted a loving look at him. Perhaps, she was fed up with holy smell or did not like it as much as human smell?. She smelled of human , the smell of male?. Keeping the same loving eyes, she lasciviously walked towards him. “Alright, I’m lonely, bored and fed up, impossible to understand human being, I want to come back the primitive age”. He thought so and waved at her, took her to sit on his thighs. She obediently followed, pulled the son beside, press his head down to pick up louses. Her female organ touched his male part,  he felt excited and wanted to join. Unexpectedly, she looked up at her holy fellow creature. He also bewilderedly looked at them. The drumbeats were in disorder. Howls were so wild. They stopped dancing and outdid each other to take off the golden-plated letter on the flags to put ino their mouths. Their eyes were flaring. His eyes were dazzled. The letters suddenly swelled out and they swallowed them in hurry, included all grass, reeds and other plants nearby,  at the same time bowed their head to drink water from the river. They dried whereever they drank, in turn, their belly swelled out so bulky that they became unbalanced with their four tiny limbs. Partially, they had to crawled. Meanwhile, the female holy woman left him, brought his son along to the flags. She also rushed, pushed, took off the letters and hurriedly swallowed , then made an effort to put them into the child’s mouth as if she feared that her fellows would swallowed off. He gently asked his son:

“How do you feek?, Delicious?”

“I see the sky full of stars” . The child passing his hand over his chest looked up at the sky. But the sky had no stars. Just sunny, The sun was so bright, flashed out and flaring from the holy people’s eyes being turned into yellow dinosaurs with wings, heavily flying towards the moon.

The river was almost dried up, steamed obscurely. Then the river’s bottom exposed, sand and pebbles were scorching. Now all around, there were only stones and sands left, sand mountains and sand dunes constantly. The sun rapidly shone and whirled down on the child’s head. A substance like gray condensed milk spilled out and rolled down his cheeks, then continued dropping down on the burnt sand. A burnt smell was just like the one of a burnt cowbrain. He abruptly remembered some duck and swan dealers by the railway into the city. They  stuffed the poultry with plain rice flan, both craws and necks of the poor poultry were made full. Some could not breathe and endure, they stuck out their tongues with pale faces. The dealers could earn some grams from the craws. But in here, the female demon, what could you earn? “ You will kill the child though he had no crest”.  He shouted

“Stop, what an ogress!”

It seemed that she could not hear or intended not to hear.

She jostled, took and put the letters into the baby’s mouth.

Unbearably, she would make the baby die, he got vey angry, he was looking for something nearby. He must strike the she-devil dead. He got rattled over  it, the sunlight was burning, the sand was rapidly flowing and boiling hard. He was hurriedly running around.

“What’s the matter?”

Abruptly, there appeared a large and fat face, sweat oozed out just like cow fat, having eyes wide-open and speaking bluntly. Suddenly, the old man put his mouth close to the next person’s ears, whispered something, and at the same time stared at him that made him puzzled and worried. “How strange! Did I make some mistake?”. He looked at his own clothes. All the buttons were in the right order. Moreover, it was not an occasional day, so he felt more more secure and thought of his son. Anyway, He must break the skull of the she-devil. But the  fat-oozed face was speechlessly approaching towards him. He got palpitated. What would the old man  do?. But he only seriously reminded him:

“ Mr. Ba asked you not  to wear  your sandals.”

“Barefooted? Alright.”

He replied as he was rushing to his room to put the sandals away. “But why was my roon here?”. Let it be. At first, the skull must be broken. The sand was still running very fast. The sunlight was whir just like windmills. The cowbrain smelled badly burnt. He gasped a piece of stone and rushed towards the holy woman.

But No sooner had he begun striking than she cried out, and immediately the old man with glasses appeared before him and scowled at him, he pointed at the holy woman lying curled up and looking at him in anger depressfully. He looked into her eyes, a little goggled-eyes, brass-colored  under her a bit narrow and protruding forehead, it looked like sulking and criticizing. She pursed her lips as if she wanted to scold and curse at him. The more carefullt he looked, the more similar his wife’s forehead, mouth and brass-colored pupils when she got sulked. How was it possible that she was his wife? He was absolutely anxious. In the mean time, the old man with glasses whispered at his ears closely:

“Did you see? You must believe!”

Must believe. Abruptly, the question was vibrating hermeticly, far- off as if it had come from the banian tree, making him feel giddy. All of a sudden, he could remember a memory from the time when he still wrote poetry, it was unsure that the old man with glasses was him, formally told him:

“Must believe in”, then he was assigned to work on a farm in boundless sand area, being planned to grow pineapples and raise Cuban-originated cow. Carefully, he reminded him of walking barefoot in order to become a barefooted poet, taking root into farm industry after three year. On thinking of the three years, he wanted to collapse.

He wore his glasses and stretched his lips as in smiling. Some of his golden teeth as if the gold-plated paper was not swallowed off.

He was panic looking around for help. But there were few dinosaurs walking with difficulty and tiredness becasuse they had not had wings, and their faces were so cold. They were heading towards him. Chet toi roi. No one helped to explain or to justify. The sky was full of stars?. But in his eyes, sand was flowing and water was boiling.
 “Son!”
 He shouted as if calling for help himself. But where was his son or the dinosaurs swallowed him? He got more rattled over it and felt so thirsty. It was as if the water of his body had been drained off. He writhed in thirst. It was a thirst in the desert. The sunlight blazed up furiously in his mouth and sand was pouring down his throat noisily.

“Water!!! Where’s the river?”. He cried out. “Where are the forests, the shades, centropus sinensises? Let me look for my son among the reeds!”

“Where are the reeds? Where?  Where all?”

He shouted and then heard himself, it took a short  while to wake up. He was soaked through with sweat. Though the dew was absolutely cold, he uncovered the blanket  and got out of the bed to exchange the wet clothes.

“Why did you uncover the blanket, so cold?”

“To exchange the clothes”

“why exchange the clothes at midnight? Are you crazy?”

“Dreamt, then wetted the bed, got to the bad.”

He replied in mumble to his wife and to himself,  he just put one leg into the trousers. Luckily, this time, his wife was a sound sleep and could not hear his shout. For certain, he could not tell his wife about the dream though it was not associated with blood, but only rustling with golden-plated papers , the holy people and golden dinosaurs.

But sand was flowing, the sunlight was boiling, the river bottom was burning, forest had disappeared, reeds had lost, centropus sinensises were silent and the burnt cowbrain was floating in the air.

Truyện ngắn của Nguyễn Bản

    Hắn nhìn ra ngoài. Nắng sáng trắng và rập rềnh như những cồn cát. Đêm buốt cóng, ngày chói chang. Trong nhà vẫn giá buốt. Hắn nhắm mắt và chỉ muốn ngủ gật. Nhưng hễ cứ nhắm mắt, giấc mơ đêm qua, những khoáy nắng tím sẫm mầu bồ quân lại ù ù trong đầu hắn. Hắn thèm được ngủ gật. Con Dốp cũng đang ngủ gật ngoài bậc cửa. Nhưng nó có trải qua một giấc mơ như giấc mơ đêm qua của hắn không? Dốp ơi, mày có mơ không, có mơ như tao mơ không? Hắn lại hỏi như thời nào hắn vẫn thường vẩn vơ tự hỏi. Giống vật có mơ không? Nhưng thời đó hắn hỏi rồi tự trả lời: thôi đi, con người chúng tao trở thành chúa tể chính là vì những giấc mơ kỳ diệu chứ chẳng phải vì cái cóc khô gì hết. Mặc xác cho vượn tiến biến thành người. Nó đã biến thành người hàng chục vạn năm rồi. Ta chỉ cần những giấc mơ. 
  Thời đó là bao giờ? Hình như thời đó hắn còn là một học sinh trung học, hoặc cùng lắm mới chỉ là một gã tân binh khoá sáu lục quân. 
  Thời đó, một đêm ngủ không mơ đối với hắn là một điều bất hạnh, thiệt thòi, thất vọng. Hắn cảm thấy giấc ngủ nhạt nhẽo. Đêm vừa qua, ta chẳng sống một chút nào, hắn phàn nàn, ta là một cái gì khác chẳng phải là ta. Nghĩa là hắn không còn tồn tại, tồn tại theo ánh sáng riêng của hắn. Hắn thấy tiếc và thường cố ngủ thêm, may ra vì lẽ gì, giấc mơ lạc đường mà đến muộn. 
  Mơ nghĩa là được sống đủ trong lúc ngủ, được chắp cánh bay, mung lung trong ảo tưởng, đắm đuối trong cảm giác yêu đương, ngây ngất trong chuyện ân ái còn vô cùng xa lạ đối với hắn. 
  Hắn mơ mẹ sống lại, gỡ từng sợi tóc bết mồ hôi, quạt gió vào chân tóc hắn, những làn gió xanh rờn, tê lạnh. 
  Hắn mơ, cái bút máy “Wearever” bạn tặng ngày hắn đi bộ đội, hắn đánh rơi xuống sông khi vốc nước rửa mặt ở bến Bình Ca, vẫn nằm nguyên trong túi. 
  Và mơ, chao ôi, cô nữ sinh học dưới hắn hai lớp, hắn yêu thầm và thường mất hồn khi bất chợt gặp nàng, tóc nàng lại ấp vào môi hắn. 
  Hắn mơ… bao nhiêu giấc mơ lấm tấm, lấm tấm những bụi trăng và lơ lửng…
  Vậy mà lại có những đêm không mơ, làm sao hắn không khỏi bần thần suốt ngày hôm sau?
  Mỗi lần ngủ mơ tỉnh dậy, hắn đều nhẩm lại, sợ quên, để nhớ, muốn nhớ mãi và tự nhủ tối mai ta lại mơ, gì cũng được, miễn là mơ, dù nhỏ bé, dù vô lý, thậm chí không may, dữ dội cũng được.
  Quả thật, không phải không có những giấc mơ làm hắn phát hoảng như bị vây dồn giữa một đàn chó đến chục con giữa một khoảng đồng trống trơ gốc rạ, không gạch đá, cây que chống trả, một con rắn đen văng mình từ một ngọn cây cao quấn vào cổ hắn, đánh vỡ cái bình hoa, kỷ niệm duy nhất còn lại của mẹ, để quên ví tiền ở bãi tắm… Nhưng ngay cả những giấc mơ như thế vẫn cần thiết biết bao, bởi lẽ khi bàng hoàng tỉnh dậy, bình hoa vẫn còn nguyên, không có rắn, cũng không có chó và hắn vẫn thèm cả những giấc mơ như thế. Chứ sao, hắn tự nhủ, còn hơn là không có gì, ta được ngủ trong những kỷ niệm, ta tồn tại trong cõi vô thức. 
  Nhưng đó là chuyện thời ấy, thời chống Pháp, lúc hắn còn là một thanh niên yêu đời, hăng say, thể lực cường tráng, leo núi, băng rừng, ngủ đêm nhờ ở trạm đổi ngựa ở cổng trời… với một tâm hồn lãng mạn, phơi phới, hoặc xa hơn nữa từ thời niên thiếu. 
  Bây giờ thì khác rồi. 
  Bây giờ hắn không còn là một trung uý công binh nữa. Hắn đã chuyển ngành thành một cán bộ văn hoá làm những việc linh tinh, vô bổ. Không thiết làm thơ, hắn đã thôi làm thơ và lấy vợ. Vợ hắn là một giáo viên, yêu hắn lúc hắn đang làm thơ, bây giờ thường bất đắc ý và hờn trách vì chuyện đó.
  - Anh lại làm thơ đấy ư?
  - Thơ thẩn gì đâu?
  - Thế anh đang viết gì?
  - À, - hắn ngập ngừng - mấy dòng nhật ký ấy mà.
  - Có giống thơ không? Đưa em xem nào!
  Vợ hắn vơ lấy cuốn nhật ký. 
  Ngày …4-64
  Chúng tôi đang nói chuyện về thơ, tự nhiên S hỏi
  Anh có biết cô K không?
  Không
  Vẫn hay hát Xan-ta-lu-xi-a ấy.
  Không, cũng vẫn không biết - tôi cười và nói đùa - từ khi lấy vợ, mình không còn biết cô nào nữa và về sau mình sẽ lên thiên đường…
  Vợ hắn ngừng đọc và nguýt hắn.
  Chưa chi anh đã vội giữ ngôi rồi.
  Không biết chết đi rồi sẽ ra sao?
  Sẽ thành hữu cơ, thành đất, bón cho mảnh đất cằn cỗi này - cô bạn quê Phát Diệm, ít nhất cũng một lần rửa tội, trả lời S rất tự nhiên như vậy.
  Hết chuyện “sống là đấu tranh”, chúng tôi xoay quanh chuyện “chết” là hết, thành hữu cơ, bón cho đất khỏi cằn cỗi. Sợ hay tiếc? Chôn luôn cái khát vọng - chứng giải “những điều trông thấy mà đau đớn lòng”?
  Trời nổi giông. Tôi về phòng mình và tự nhiên bị xúc động mạnh. Ý nghĩ cái chết rập rình chơi vơi, và hỗn loạn trong đầu óc tôi như những bóng ma đang khiêu vũ trá hình nơi dạ hội. Đây chẳng phải là lần đầu tiên trong mấy năm nay. Tôi sợ, tôi xua đuổi nhưng trong vùng sâu kín nhất của tâm hồn, tôi lại như níu lấy, cầu mong. Tôi linh cảm hình như đây mới là tôi đang tư tưởng thực sự. Còn tất cả đều nhạt nhẽo rỗng tuếch, gượng gạo. Nhưng thường là tôi không thoát ra khỏi mớ rối mù hỗn độn ấy. Tôi choáng váng. Tôi đâm sợ. Tôi lại cố xua đuổi. Nhưng mỗi lần những bóng ma ấy hiện ra, chập chờn trên những cầu vồng khói, tôi lại cảm thấy mừng rỡ và hy vọng. May ra lần này nắm bắt được cái gì.
  Chết là chẳng còn gì nữa. Vậy tốt nhất là đừng tồn tại từ một khởi điểm thời gian không gian nào ư? Nhưng sự thật lại khác. Tôi đã sinh ra vào ngày X tại một nhà hộ sinh bé nhỏ. Tôi đã từng sống những giờ phút sung sướng, đau buồn và vui tươi, lo lắng, hy vọng và thất vọng. Một ngày kia tôi sẽ chết. Finita la Comédia.
  Tôi không phải là tín đồ Thiên chúa, Phật hay Hồi giáo để có thể tin rằng sau khi chết sẽ lên thiên đường hay xuống địa ngục. Ừ, giá có địa ngục thật thì hay biết mấy. Một lần nữa tôi sẽ nhường thiên đường cho tội lỗi và tham vọng mà vui vẻ tụt xuống chỗ tối tăm này. Ít ra như thế, tôi vẫn còn tồn tại, còn được suy nghĩ, tư tưởng. Và may ra không tồn tại trong giấc mơ bé nhỏ, thì thôi, tôi tồn tại nơi địa ngục. 
  - Trời ơi, sao cứ chết với địa ngục thế này? 
  Vợ hắn tối sầm mặt và chợt nhớ tới có lần người ta gần như tâm sự với cô ta: “Chị thì chẳng có chuyện gì, nhưng anh ấy…” và người ta buông lửng.
  - Anh không muốn sống, cũng phải để cho con nó sống chứ?
  Vợ hắn vứt toẹt cuốn nhật ký xuống trả hắn.
  Sao lại là không? Hắn cũng muốn sống lắm chứ. Hắn đã có một đứa con trai và hắn nghĩ sẽ đem cả đời mình - cái cuộc đời rối beng, hiện rất hư sinh, hư nghĩa của hắn ra đắp điếm cho nó.
  Và có thể vì vậy hắn không còn thèm muốn những giấc mơ như xưa. Hắn muốn thoát ra, muốn xua đuổi, nhưng càng xua đuổi, chúng càng quấn vào, bám riết, trước còn đêm, sau cả ngày nữa.
  - Anh Hoàng, anh Hoàng, khổ quá lại mơ rồi!
  Hắn ú ớ một lúc rồi bàng hoàng tỉnh dậy.
  - Anh mơ gì mà kêu ghê thế?
  - Mơ người ta bắt mất con, họ bảo không phải con mình, mà em mua lậu ở Yên Bái mang về.
  Vợ hắn thường phải lay gọi và đập mạnh vào người hắn. Hắn vẫn cứ ú ớ và đôi khi lại kêu lên như lợn bị chọc tiết. 
  Những chuyện ấy xảy ra luôn.
  Lần này, người hắn nhẹ bỗng, được nâng dẫn mãi lên cao, càng lên cao, càng quay tít, mọi vật càng hỗn độn mịt mù, trăng sao tím sẫm, rồi hẫng một cái hắn bị tuột dù lao xuống. 
  Lần khác, hắn bị lăng qua, lăng lại trên một dây thừng to treo giữa trần nhà, hai gã to lớn không có mắt, có mũi, chỉ có mồm và răng, đeo bao tay quyền anh, đứa bao đen, thằng bao đỏ, đấm vào mặt hắn từ đầu này sang đầu khác, máu mặt giỏ xuống nền nhà, vạch một đường chấm chấm theo đường chao của chiếc thừng treo.
  Dần dần như một bệnh truyền nhiễm, nó lây sang vợ hắn. Đến lượt hắn lay vợ: 
  - Tự, Tự, kìa Tự!
  - Ôi - Như một xác chết đã được vuốt mắt, vợ hắn từ từ mở mắt ra ngơ ngác: 
  - Sao kêu khóc dữ thế?
  - Ôi sợ quá! - Vợ hắn quệt nước mắt xem thực hay hư, rồi giơ tay lên xem, nhìn thật kỹ, trong ánh sáng lờ mờ của ngọn đèn dầu thắp đêm, rồi lại sờ tay lên trán lên ngực đứa con nằm bên cạnh, một lần nữa xác nhận thực hư và thảng thốt. - em mơ con ốm, em khóc, rồi lại thấy nước mắt toàn là máu… mơ thế có độc không anh?
  Rồi vợ hắn ôm đứa con khóc nức nở:
  - Ôi con chim xanh của mẹ… Liệu có độc không anh?
  - Độc à? Có lẽ là không đâu. Cơ thể chúng ta quá mẫn cảm rồi.
  Hắn không phải là thầy thuốc, nhưng hắn biết đó là dấu hiệu của chứng psychasthénia, tâm thần suy nhược, như gã bác sĩ nội khoa bạn hắn có lần đã nói với hắn. Những loại thuốc an thần, định tâm, những loại barbiturique chỉ chữa triệu chứng, không chữa nguyên nhân và thường gây nghiện. Thuốc chữa nguyên nhân người ta không bán, không cho bào chế, chẳng bao giờ bán. 
  Tới tình trạng đó, hắn không mong thoát những cơn mơ dữ nữa. Hắn, có thể cả vợ hắn sẽ gắng chịu, chịu cho quen dần, miễn mong sao trong cơn mơ đừng có máu. Cứ đấm, cứ ngã, cứ cắn, cứ vỡ vụn… hắn sẽ chịu hết. Vợ hắn cũng sẽ quen dần, chỉ cần đừng có máu. Không có máu. Hắn chẳng phải đợi lâu. Đêm qua nó đã đến với hắn. 
  Hắn mơ thấy dắt con đi chơi. Con đường rất quen thuộc, nhưng hắn chịu không nhớ ra nơi nào. Một bên là vách núi cao, có những chỗ hở, hở đá sắc, đất đỏ, một bên là dòng sông lúc hiện ra những bờ lau rậm rạp, lúc bị che khuất, bởi rừng cây. Tiếng bìm bịp đều đều nhịp một, chìm sâu trong những rặng lau như vừa sau một trận mưa rừng. 
  - Bố ơi, đi đâu thế này?
  - Về thăm cội nguồn.
  - Có hoa không?
  - Nhiều lắm, hoa rừng
  Hắn trả lời nhưng chính hắn cũng không biết mình đang ở đâu. Rõ ràng là con đường đã đi qua, nhưng ở đoạn nào, từ bản Riềng đi Khánh Khê trên sông Kỳ Cùng hay ven sông Lô đi Bắc Quang rẽ  Hoàng Xu Phì, hay qua chợ Hiên đi ven sông Chảy sang Phủ yền Bình yên Bái? Dù sao hắn cũng thấy thích thú, biết đâu không gặp lại những cảnh vật năm xưa, biết đâu lại không qua trạm đổi ngựa của người Mán ở cổng trời hắn đã ngủ nhờ năm ấy.
  - Bố ơi, con mỏi lắm.
  - Cố đến cây đa to kia ngồi nghỉ.
  - Nhưng con mỏi lắm.
  - Để bố cõng, mà hình như có tiếng trống.
  Tiếng trống bịt bùng rộn rã phía cây đa. Hắn xốc con đi về phía đó. Tiếng trống mỗi lúc một rõ. Nhưng nó ở đâu? Cây đa như thể cây đa nguyệt cầu. Bỗng từ tán lá rậm rì, một người, hai người, rồi cả một bầy người nhảy xuống, mang theo đủ trống và cờ phướn. Mặt họ ngây ngô nhưng đầy vẻ kiêu hãnh, dáng dấp thánh thần. Họ kêu lên những tiếng kỳ lạ như tiếng vọng của cõi hồng hoang rồi lao vào nhảy múa. Bố con hắn kiếm một chỗ ngồi nghỉ dưới gốc cây. Thằng bé có vẻ thích thú. Những lá cờ phướn lượn lờ chao đi, chao lại lấp lánh những chữ vàng bằng giấy trang kim. Những chữ giống như những chữ được ghi lại khắp trong các đền đài cung điện cổ, lấp lánh trong mắt hắn.
  - Chữ gì thế bố?
  - Bố không đọc nổi thứ chữ cổ xưa.
  Bỗng từ trong bọn họ có một cá thể tách ra nhìn bố con hắn. Một giống cái, đúng rồi, mặc dầu nó e lệ che giấu các bộ phận giới tính. Tuy vậy, nó nhìn hắn như thể tống tình. Nó đã chán mùi vị thánh thần hay không thích mùi vị thánh thần bằng mùi vị người chăng? No ngửi thấy mùi người, mùi đàn ông? Vẫn đôi mắt tống tình, nó lẳng lơ đi về phía hắn. “Thôi được, ta đang cô đơn, ta đang buồn chán, đang không hiểu nổi con người, ta đang muốn trở về hồng hoang” Hắn nghĩ vậy và giơ tay lên vẫy nó, bế nó ngồi lên đùi. Nó ngoan ngoãn ngồi vào lòng hắn, kéo con hắn lại, vít đầu bắt chấy cho thằng bé. Phần giống cái của nó chạm vào phần đàn ông của hắn, hắn bỗng rạo rực, muốn được cùng nó ân ái. Chợt nó giật mình ngước nhìn về đám linh nhân đồng loại. Hắn cũng ngơ ngác nhìn theo. Tiếng trống đập loạn xạ. Những tiếng hú man dại. Đám linh nhân dừng múa và tranh nhau bóc chữ trang kim trên cờ phướn bỏ vào mồm. Mắt họ long lanh rực lửa . Mắt hắn như bị quáng. Những chữ giấy trang kim bỗng phình to và đám linh nhân nuốt lấy nuốt để, nuốt luôn cả cây cỏ, bờ lau ở xung quanh, vừa nuốt, vừa vục đầu xuống sông để uống nước. Uống đến đâu sông cạn đến đấy, bụng họ phình to dài ra và trở thành mất cân bằng so với tứ chi bé nhỏ. Một số phải bò. Trong khi ấy con linh nhân cái đã rời khỏi hắn, kéo cả con hắn đi theo tới đống cờ phướn. Nó cũng xông vào, xô đẩy, bóc chữ, nuốt vội, và nhét lấy nhét để vào mồm thằng bé như sợ đồng loại của mình tranh hết. Nó dịu dàng hỏi con hắn:
  - Con thấy thế nào? Có ngon không?
  - Con thấy bầu trời đầy sao - Thằng bé vuốt ngực, nhìn lên bầu trời.
  Nhưng bầu trời không có sao. Chỉ có nắng. Nắng rực lên và toé ra, chói lọi từ mắt đám linh nhân lúc này đã biến thành những con khủng long vàng có cánh đang nặng nề cố bay về phía nguyệt cầu. Dòng sông gần cạn sôi lên, tỏa hơi mù mịt. Rồi đáy sông trơ ra, cát và cuội nóng bỏng. Cây cỏ bị nuốt hết, khắp xung quanh là đá và cát, những núi cát, cồn cát triền miên. Nắng cuồn cuộn xoáy trên đầu thằng bé. Một chất như sữa đặc màu xám phùi ra và chảy xuống dọc hai bên má nó rồi chảy tiếp xuống cát cháy. Một mùi gây khét như mùi óc bò bị đốt. Hắn bỗng nhớ tới bọn buôn vịt buôn ngan ở gốc cây bên đoạn đường sắp vào thành phố. Chúng lôi bánh đúc ra nhồi, nhồi lặc lẽ cả diều lẫn cổ những con vật đáng thương, có con không thở được, lưỡi thè ra, mặt mày xám lại. Chúng kiếm lãi ở mỗi con một cái diều vài ba lạng. Nhưng ở đây, con quỷ cái kia, mày lãi được cái gì? Mày sẽ giết thằng bé mặc dầu nó không có mào. Hắn thét lên: 
  - Dừng tay lại, đồ quỷ cái.
  Nhưng dường như con linh nhân không nghe thấy hoặc cố tình không chịu nghe. Nó chen đẩy, bốc chữ ấn vào mồm thằng bé.
  Trời ơi, nó làm thằng bé chết mất, hắn tức giận, hắn tìm quanh xem có một cái gì đó. Phải đập chết con quỷ cái. Hắn cuống lên, nắng cháy, cát cuồn cuộn và sôi réo. Hắn cuống quýt, chạy vòng quanh. 
  - Chuyện gì thế?
  Bỗng đâu xuất hiện ra một cái mặt to phè, mồ hôi sùi ra như những hạt mỡ bò. Mắt trợn trạo, nhìn quanh hỏi trống không. Chợt y ghé tai nói nhỏ với người đứng cạnh. Lão này dương mục kỉnh trố trố nhìn hắn khiến hắn bối rối và lo lắng. “Quái, mình lại phạm sai lầm gì nữa chăng?” Hắn nhìn lại quần áo của mình. Cúc quần, cúc áo đều ngay ngắn. Vả lại có phải là ngày tưởng niệm gì đâu. Hắn hơi yên tâm và lại nghĩ về con hắn. Dẫu sao cũng phải đập vỡ sọ con quỷ cái. Nhưng cái mặt sùi mỡ lại lừ lừ tiến về phía hắn. Hắn hồi hộp. Y sẽ làm gì đây? Nhưng y chỉ nghiêm nghị nhắc hắn: 
  - Anh Bá bảo anh nên cất dép đi.
  - Cất dép à? Được thôi.
  Hắn vừa trả lời vừa chạy vụt vào phòng mình cất dép. Nhưng phòng mình sao lại ở đây? Thôi mặc kệ chuyện đó. Phải đập vỡ đầu con quỷ cái đã. Cát vẫn chảy xiết, nắng ù ù như cối xay giớ. Mùi óc bò khét lẹt. Hắn vồ lấy một tảng đá và lao về phía con linh nhân.
  Nhưng hắn chưa kịp ra tay con linh nhân cái đã kêu thét và lập tức lão đeo mục kỉnh đã chặn trước mặt hắn, trừng mắt, tay chỉ con linh nhân đang nằm co rúm nhìn hắn vừa giận dữ vừa thê thảm. Hắn nhìn vào đôi mắt nó, đôi mắt hơi lồi ra, màu đồng thau dưới cái trán hẹp và giô, đầy vẻ hờn trách và cái mồm chẩu ra như muốn chửi rủa hắn. Càng nhìn kỹ càng giống cái trán, cái mồm, con ngươi màu đồng thau của vợ hắn những lúc thị hờn trách. Chả lẽ đây là vợ hắn thật ư? Hắn hoang mang đến tột độ. Đúng lúc ấy, lão đeo mục kỉnh ghé tai hắn nói thầm:
  - Anh thấy chưa, phải tin tưởng chứ!
  Phải tin tưởng chứ. Câu nói bỗng rung lên bịt bùng, xa xôi như tiếng trống phía cây đa làm hắn chóng mặt. Hắn bỗng nhớ ra thời kỳ hắn còn làm thơ, lão đeo kính không biết có phải lão này không, đã trịnh trọng bảo hắn: 
   “Phải tin tưởng chứ” rồi hắn được đưa về lao động ở một nông trường mênh mông những cát, đang quy hoạch trồng dứa và nuôi bò giống Cuba. Lão ta cũng cẩn thận nhắc hắn bỏ dép để sau ba năm có thể trở thành một nhà thơ chân đất, bám rễ vào công nông. Nghĩ đến ba năm đó, hắn như người muốn quỵ.

  Lão đeo kính nhếch mép cười. Mấy chiếc răng vàng trong mồm lão như còn mắc dính những giấy trang kim chưa nuốt hết. 
  Hắn hoảng hốt nhìn xung quanh cầu cứu. Nhưng xung quanh chỉ còn vài con khủng long lặc lè, mệt mỏi vì chưa có cánh và mặt chúng mới lạnh làm sao. Chúng hướng cả về phía lão. Chết tôi rồi. Chẳng ai nói đỡ cho mình một câu, chẳng ai thanh minh cho mình cả. Bầu trời đầy sao ư? Nhưng trong mắt hắn, cát chảy và nước sôi sùng sục.
  - Con ơi!
  Hắn kêu lên như muốn cầu cứu chính con mình. Nhưng con hắn đâu hay lũ khủng long nuốt chửng cả nó rồi? Hắn càng cuống và cảm thấy khát dữ dội. Nước trong người hắn như bị dóc kiệt. Cơn khát vật vã. Cơn khát sa mạc. Nắng bùng cháy trong mồm và cát rào rào trong cổ hắn. 
  - Nước!!! Sông đâu rồi? - Hắn gào lên - Rừng đâu, bóng râm đâu, bìm bịp đâu, cho tôi đi tìm con tôi trong những rặng lau!
  Những rặng lau cũng đâu rồi? Đâu rồi, tất cả đâu rồi?
  Hắn gào lên chợt nghe thấy tiếng mình, phải một lúc lâu mới tỉnh dậy được. Người hắn đầm đìa. Mặc dầu đêm sương lạnh buốt, hắn tung chăn tỉnh dậy thay ngay bộ quần áo ướt đẫm mồ hôi. 
  - Làm gì mà tung chăn ra, lạnh thế?
  - Dậy thay quần áo.
  - Sao đang đêm lại thay quần áo, anh điên à?
  - Mơ, rồi đái dầm, đốn quá.
  Vừa lẩm bẩm trả lời vợ, trả lời cả chính mình, hắn vừa xỏ nốt một chân vào ống quần. Cũng may mà lần này vợ hắn lại ngủ say, không nghe thấy hắn kêu gào. Dĩ nhiên hắn không thể kể cho vợ nghe giấc mơ, mặc dù giấc mơ không có máu. Chỉ sột soạt những giấy trang kim, đám linh nhân những con khủng long vàng và không có máu. 
  Nhưng cát chảy, nắng sôi, đáy sông nóng bỏng, rừng biến mất, bờ lau không còn, bìm bịp câm lặng và phảng phất mùi óc bò khét.

1964